Uczucie zmęczenia, brak energii czy apatia mogą wskazywać na różnego rodzaju przypadłości. Jednakże jeśli stan taki utrzymuje się przez dłuższy czas, to powinniśmy zdecydować się na wykonanie niezbędnych badań. W tej sytuacji możemy mieć do czynienia z anemią. Jest to bardzo groźne schorzenie, które jeśli nie jest leczone, to stanowi bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia oraz życia danej osoby.
Z czego wynika anemia?
Jest to schorzenie, które wynika ze spadku stężenia hemoglobiny we krwi człowieka. Poza tym również obniża się ilość hematokrytu oraz erytrocytów. W przypadku anemii mamy również do czynienia z obniżoną zawartość żelaza w organizmie. Pierwiastek ten jest bardzo istotny dla prawidłowego funkcjonowania człowieka i odpowiada między innymi za transport tlenu przez krwinki czerwone. Anemii nie można przeoczyć, ponieważ towarzyszą jej bardzo określone dolegliwości. Mowa jest nie tylko o osłabieniu oraz uczuciu zmęczenia.
W takich sytuacjach może również dochodzić do wystąpienia bólów głowy, zawrotów głowy, do ogólnego osłabienia oraz szumów w uszach. Niejednokrotnie też obniża się koncentracja, człowiek staje się senny, skóra staje się bardzo blada, kąciki ust pękają, a skóra staje się również bardzo sucha. Aby móc dokładnie sprawdzić czy nie dotknęła nas anemia, powinniśmy wykonać bardzo proste badanie. Chodzi w tym miejscu o podstawowe badanie krwi, czyli o badanie morfologiczne, dostępne w każdym laboratorium.
Anemia to stan, w którym liczba erytrocytów (czerwonych krwinek) lub poziom hemoglobiny we krwi jest poniżej normy, co może wynikać z wielu różnych czynników. Najczęstszą przyczyną anemii na całym świecie jest niedobór żelaza, szczególnie dotykający dzieci, kobiety w ciąży oraz osoby cierpiące na przewlekłe choroby. Niedobór żelaza prowadzi do zmniejszenia produkcji hemoglobiny, białka odpowiedzialnego za transport tlenu w krwinkach czerwonych (Levy et al., 2016). Oprócz niedoboru żelaza, inne niedobory żywieniowe, takie jak niedobory witaminy B12 i kwasu foliowego, również mogą prowadzić do anemii megaloblastycznej, charakteryzującej się dużymi i nienormalnie rozwiniętymi erytrocytami (Ogedegbe et al., 2004).
Choroby przewlekłe i stany zapalne są kolejnymi istotnymi przyczynami anemii. W przypadku przewlekłych chorób zapalnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy przewlekłe infekcje, dochodzi do zatrzymywania żelaza w makrofagach, co ogranicza jego dostępność dla erytropoezy (Weiss, 2015). Również pacjenci z przewlekłą niewydolnością nerek są narażeni na anemię z powodu niedoboru erytropoetyny, hormonu stymulującego produkcję czerwonych krwinek (Matzner et al., 1979). Dodatkowo, ostre lub przewlekłe krwotoki, takie jak te wynikające z przewodu pokarmowego, mogą prowadzić do szybkiej utraty krwi i w konsekwencji anemii (McEvoy & Shander, 2013).
Anemia – kiedy się zaczyna?
Anemia daje szereg objawów, które sprawiają, że należy zgłosić się do lekarza. Diagnostyki nie należy odsuwać w czasie, ponieważ anemia może być jednym z objawów raka krwi, zwanego także białaczką. Kiedy zaczyna się anemia, pacjent może mieć bladą skórę, oraz błony śluzowe. Najczęściej towarzyszy temu przyśpieszony oddech, duszność, a także zdarzają się omdlenia. Wiele osób traci apetyt, cierpi na biegunki. Rozpoznana anemia pozwala ocenić typ choroby, a następnie wdrożyć odpowiednie leczenie. Niedokrwistość w stanie początkowym może być objawem niedoboru witamin i niewłaściwej diety. Zdarza się jednak, że stanowi jeden z objawów białaczki.
Aby zdiagnozować anemię, wykonuje się badania krwi, takie jak morfologia, która mierzy poziom hemoglobiny, erytrocytów i hematokrytu.
Badania wskazujące na anemię:
- Hemoglobina (Hb): u kobiet poniżej 12 g/dl, u mężczyzn poniżej 13 g/dl.
- Hematokryt (Hct): u kobiet poniżej 36%, u mężczyzn poniżej 39%.
- Erytrocyty (RBC): u kobiet poniżej 4,0 milionów/μl, u mężczyzn poniżej 4,5 milionów/μl.
Te wartości wskazują na obecność anemii i pomagają określić jej typ, co jest kluczowe dla dalszego leczenia. Niedokrwistość może być skutkiem niedoboru witamin lub objawem poważniejszych chorób, jak białaczka.
Czy anemia jest uleczalna?
Tak, anemia spowodowana brakami składników odżywczych jest uleczalna. Leczenie anemii polega na wyeliminowaniu czynników, które ją spowodowały. W przypadku niedoboru witaminy B12, kwasu foliowego lub żelaza, zaleca się wzbogacenie diety w wartościowe produkty spożywcze, takie jak mięso, ryby, jaja, warzywa liściaste, orzechy i nasiona.
Anemia spowodowana niedoborem żelaza
Najczęściej jest wynikiem niewystarczającej ilości żelaza w diecie lub problemów z jego wchłanianiem. Leczenie obejmuje suplementację żelaza oraz zwiększenie spożycia produktów bogatych w żelazo, takich jak czerwone mięso, wątróbka, szpinak, soczewica i tofu. Ważne jest również, aby unikać spożywania dużych ilości kawy i herbaty, które mogą hamować wchłanianie żelaza.
Anemia spowodowana niedoborem witaminy B12
Występuje często u wegan i wegetarian, ponieważ witamina B12 znajduje się głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Suplementacja witaminy B12 jest niezbędna, a dieta powinna być wzbogacona w jajka, mleko, sery i wzbogacone płatki śniadaniowe.
Anemia spowodowana niedoborem kwasu foliowego
Kwas foliowy jest niezbędny do produkcji czerwonych krwinek. Niedobór może być skutkiem złej diety, problemów z wchłanianiem lub zwiększonego zapotrzebowania, na przykład w ciąży. Leczenie obejmuje suplementację kwasu foliowego oraz spożywanie warzyw liściastych, owoców cytrusowych, fasoli i orzechów.
Leczenie anemii wrodzonej
Jeśli anemia ma podłoże genetyczne, na przykład w przypadku talasemii czy anemii sierpowatej, leczenie jest bardziej skomplikowane. Obejmuje przetaczanie krwi, stosowanie leków zwiększających elastyczność erytrocytów oraz, w niektórych przypadkach, przeszczep szpiku kostnego. Anemia wrodzona wymaga stałej opieki medycznej i regularnych kontroli.
W każdym przypadku leczenie anemii powinno odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza, który będzie monitorował postępy i dostosowywał terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Dieta przy anemii – pierwszy i najważniejszy krok w wychodzeniu z choroby
Podstawą leczenia anemii jest odpowiednio dobrana dieta. Powinna być ona bogata w:
- Mięso, gdyż zawiera ono znaczną ilość żelaza. Dodatkowo żelazo, które pochodzi z produktów zwierzęcych znacznie lepiej przyswaja się w organizmie, aniżeli żelazo roślinne. Polecane są w diecie szczególnie: mięso wołowe, wątroba wieprzowa, mięso indycze.
- Warzywa i owoce również ważne są w leczeniu anemii, ponieważ dostarczają znaczną ilość witaminy C. Witamina ta z kolei zwiększa przyswajalność żelaza. W diecie przeciwko anemii sięgnąć należy po: natkę pietruszki, acerolę, czarną porzeczkę, owoce dzikiej róży i paprykę. Także warzywa strączkowe są bardzo bogate w żelazo, między innymi: biała fasola, soja, groch.
- Uzupełnieniem diety w leczeniu anemii powinny być również płatki owsiane, siemię lniane, orzechy, kakao, brązowy ryż.
W diecie przy anemii należy pamiętać, że owoce taniny występujące w herbacie zmniejszają przyswajanie żelaza. Niekorzystnie wpływa także kawa i napoje energetyzujące.
Czy anemia to rak krwi?
Anemia oraz rak krwi są osobnymi jednostkami chorobowymi, chociaż bardzo często współistnieją ze sobą. W obraz białaczki objawy niedokrwistości wpisują się w pełni. Istnieją jednak między nimi różnice, które wyjaśniają, iż anemia nie jest jednocześnie rakiem krwi. Anemia sama w sobie to zbyt mała ilość hemoglobiny, której towarzyszy zbyt mała ilość czerwonych krwinek. Białaczka to nowotwór złośliwy krwi, powstający z jednej komórki szpiku, jaka to ulega transformacji nowotworowej. Białaczka przyczynia się do wystąpienia anemii. Dzieje się tak, ponieważ rozwija się skaza krwotoczna. Jest to skłonność do wybroczyn na skórze, krwawień i łatwego siniaczenia się.
Czy anemia jest dziedziczna?
Anemia jako taka nie jest dziedziczna, jednak niektóre rodzaje anemii mają podłoże genetyczne, co oznacza, że mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie. Wrodzone zaburzenia hematologiczne, takie jak anemia sierpowata czy talasemia, są spowodowane mutacjami genetycznymi i mogą być dziedziczone. Anemia sierpowata jest spowodowana mutacją w genie odpowiedzialnym za produkcję hemoglobiny, co prowadzi do zmiany kształtu czerwonych krwinek. Osoby z anemią sierpowatą mają większe ryzyko powikłań zdrowotnych, takich jak ból, infekcje czy udar mózgu.
Talasemia to grupa chorób spowodowanych mutacjami w genach odpowiedzialnych za produkcję łańcuchów hemoglobiny. W zależności od rodzaju mutacji, osoby z talasemią mogą mieć objawy o różnym nasileniu, od łagodnych do ciężkich. Warto zaznaczyć, że anemia może mieć także inne przyczyny, które nie są dziedziczne, takie jak niedobór żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego czy choroby przewlekłe. Leczenie anemii zależy od jej przyczyny, a w przypadku anemii dziedzicznej często obejmuje regularne transfuzje krwi, terapie żelazem czy nawet przeszczep szpiku kostnego.
Czy anemia może wrócić?
Tak, anemia może wrócić, szczególnie jeśli jej przyczyna nie została całkowicie wyeliminowana lub leczona. Przyczyny anemii są różne i obejmują niedobory pokarmowe (np. niedobór żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego), choroby przewlekłe (np. choroby nerek, reumatoidalne zapalenie stawów, nowotwory), dziedziczne zaburzenia krwi (np. anemia sierpowata, talasemia) oraz inne czynniki (np. krwawienia, hemoliza).
W przypadku anemii spowodowanej niedoborem żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego, kluczowe jest utrzymanie odpowiedniej diety i suplementacji, aby zapewnić organizmowi wystarczającą ilość tych składników. Jeśli przyczyną anemii jest utrata krwi, ważne jest zidentyfikowanie i leczenie źródła krwawienia. W przypadku chorób przewlekłych, kontrolowanie choroby podstawowej może pomóc w zapobieganiu nawrotom anemii.
W przypadku dziedzicznych zaburzeń krwi, anemia może być przewlekłym stanem, który wymaga regularnego monitorowania i leczenia. Osoby z anemią sierpowatą czy talasemią często muszą korzystać z transfuzji krwi, terapii żelazem czy innych metod leczenia w celu kontrolowania objawów i zapobiegania powikłaniom.
Ważne jest, aby regularnie kontrolować swoje zdrowie, a w przypadku wystąpienia objawów anemii, takich jak zmęczenie, bladość, duszność czy osłabienie, skonsultować się z lekarzem. Lekarz może zalecić odpowiednie badania, takie jak morfologia krwi, poziom żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego, aby określić przyczynę anemii i zastosować odpowiednie leczenie.
